23/10/2025
TIN TỨC NGÀNH

Điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) theo cơ chế tự sản, tự tiêu đã trở thành giải pháp cốt lõi trong chiến lược phát triển năng lượng của Việt Nam, đặc biệt là theo Quy hoạch Điện VIII (PDP VIII_Power Development Plan VIII). Đối với các nhà máy và khối Doanh nghiệp, việc chuyển từ mô hình mua bán điện truyền thống sang mô hình tự tiêu thụ đòi hỏi cần nắm rõ về khung pháp lý, quy trình thực hiện và những nguyên tắc đầu tư để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả kinh tế.

  1. Tóm Tắt Các Quy Định Pháp Lý Cốt Lõi

Định hướng chính sách từ PDP VIII (Power Development plan VIII) và các dự thảo nghị định của Bộ Công Thương đã xác lập ba nguyên tắc cốt lõi cho ĐMTMN tự sản, tự tiêu: Không giới hạn công suất, Tận dụng lưới sẵn có, và Rủi ro về bán điện dư thừa.

  • Không giới hạn công suất: Chính sách khuyến khích phát triển không giới hạn công suất cho nguồn điện tự sản, tự tiêu. Nhà máy được phép lắp đặt theo đúng nhu cầu phụ tải tối đa của mình.
  • Điều kiện nối lưới: Hệ thống phải đảm bảo tận dụng lưới điện sẵn có, không phải nâng cấp. Buộc nhà máy phải sử dụng giải pháp kỹ thuật (Zero Export Device) để kiểm soát, không đẩy điện dư thừa lên lưới.

Zero Export Device: Là bộ điều khiển hoặc thiết bị đo đếm giúp hệ thống điện mặt trời không phát điện ngược lên lưới điện quốc gia.

  • Cơ chế Bán điện Dư thừa: Điện dư thừa có thể chỉ được bán với giá 0 đồng, hoặc được đề xuất mua lại với mức giá rất thấp, không đáng kể.
  • Phấn đấu đến năm 2030 có 50% tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng ĐMTMN tự sản, tự tiêu.
  • Các hệ thống dưới 1 MW nối lưới (hoặc các dự án không đấu nối) thường được miễn giấy phép hoạt động điện lực.

  1. Làm Rõ Yêu Cầu Về Quy Trình Bắt Buộc

Việc lắp đặt và vận hành phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình đăng ký, nghiệm thu kỹ thuật với Đơn vị Điện lực tại địa phương để đảm bảo an toàn và tính hợp pháp (theo hướng dẫn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam – EVN).

Bước Quy trình Trách nhiệm Bắt buộc của Nhà máy Cơ quan Thực hiện
Thông báo & Hồ sơ Chủ đầu tư cần thông báo cho Đơn vị Điện lực tại địa phương về công suất, địa điểm lắp đặt.

Hồ sơ thông báo này sẽ được kiểm tra.

Đơn vị Điện lực địa phương
Kiểm tra và Khắc phục Nếu hồ sơ kỹ thuật chưa đạt yêu cầu, Đơn vị Điện lực sẽ thông báo và báo cáo Sở Công Thương địa phương để hoàn thiện hồ sơ. Đơn vị Điện lực/Sở Công Thương
Nghiệm thu Hệ thống Nghiệm thu là bắt buộc, đặc biệt với các hệ thống C&I có công suất từ 100kW trở lên. Việc này nhằm kiểm tra hệ thống đo đếm và thiết bị kiểm soát phát ngược. Đơn vị Điện lực
Rủi ro Vi phạm Tuyệt đối không lắp đặt và vận hành mà không thông báo hoặc không đăng ký, vì hành vi này đã được EVN ghi nhận và sẽ bị xử lý. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)
  1. Hồ Sơ Pháp Lý và Kỹ Thuật Trọng Tâm

Nhà máy cần chuẩn bị bộ hồ sơ kỹ thuật và pháp lý đầy đủ cho quy trình thông báo và nghiệm thu.

  • Giải pháp Kỹ thuật Chống Phát Ngược: Cần chứng minh tính tuân thủ điều kiện “không phải nâng cấp lưới” bằng cách cung cấp chi tiết về Giải pháp Kiểm soát Phát Ngược (Zero Export Device) trong sơ đồ đấu nối hệ thống.
  • Hồ sơ Kỹ thuật Hệ thống: Sơ đồ đấu nối, thông số kỹ thuật của tấm pin, Inverter và các thiết bị chính.
  • Hồ sơ Công trình: Giấy tờ pháp lý về quyền sử dụng công trình xây dựng (nhà xưởng) để lắp đặt.
  • Hồ sơ Thông báo: Bản thông báo lắp đặt hệ thống ĐMTMN tự sản, tự tiêu gửi cho Đơn vị Điện lực.

  1. Những lưu ý khi lắp Điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu

Nguyên tắc vàng của mô hình tự sản, tự tiêu là tối đa hóa tiêu thụ tại chỗtích hợp công nghệ để đảm bảo ổn định lưới.

  • Xác định và đầu tư đúng quy mô công suất theo nhu cầu sử dụng điện. KHÔNG NÊN Đầu tư vượt công suất tự tiêu thụ với mục tiêu bán điện dư. Lượng điện dư thừa chỉ được bán với giá 0 đồng, vốn đầu tư sẽ bị lãng phí.
  • Nên tích hợp hệ thống Pin Lưu trữ (BESS – Battery Energy Storage System). BESS giúp lưu trữ điện ở giờ thấp điểm để sử dụng vào giờ cao điểm, tối ưu chi phí phụ tải.
  • Thực hiện đầy đủ các bước thông báo, kiểm tra và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ đến cơ quan điện lực địa phương trước và TRÁNH lắp đặt xong mới thực hiện thủ tục pháp lý, tránh các biện pháp xử phạt có thể xảy ra.

Tóm lại, đối với các nhà máy sản xuất hoặc các đơn vị muốn đầu tư ĐMTMN để tự sản tự tiêu là một chiến lược đúng đắn trong dài hạn. Tuy nhiên, để khai thác và sử dụng hiệu quả thì cần tìm hiểu và nắm rõ các quy định, quy trình đăng ký/thông báo với cơ quan điện lực và áp dụng các giải pháp kỹ thuật tối ưu, an toàn.

  • 3 văn bản trích dẫn cụ thể:

Toàn văn Quyết định 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050

Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1509/QĐ-BCT, phê duyệt Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050 điều chỉnh (gọi tắt là Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII điều chỉnh)

Cơ chế JETP, đóng vai trò chiến lược, liên kết trực tiếp với mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng không (Net Zero) vào năm 2050 và việc triển khai Quy hoạch Điện VIII